Marsfractuur
Marsfractuur
Een marsfractuur wordt ook wel een stressfractuur of vermoeidheidsbreukje genoemd. Een gekke naam eigenlijk: marsfractuur. Niet als je begrijpt waardoor deze naam is ontstaan; Soldaten lopen soms dagenlange marsen en leggen daarbij vele kilometers af. Deze belasting kan ervoor zorgen dat er een kleine breuk ontstaat in de onderste extremiteit (alles vanaf de heupen tot en met de voeten). Het is dus een kleine breuk die is ontstaan door zware belasting en repetitieve bewegingen. De breuk kan pijn veroorzaken tijdens een activiteit, maar ook in rust. Als het even kan, wil je een marsfractuur voorkomen. Maar waar moet je dan op letten?
Wat is een fractuur?
Een breuk of fractuur van een bot, kan op drie manieren tot stand komen:
- Een traumatische breuk: Meestal door een ongeval
- Spontane breuk: door normale belasting van een kwetsbaar bot, bijv. bij osteoporose
- Vermoeidheidsbreuk: door overbelasting van een gezond bot. Bijvoorbeeld bij atleten. Vaak zijn dit repetitieve bewegingen, een te snelle toename van de hoeveelheid of intensiteit van activiteiten
Nummer 3 resulteert in een stressfractuur. Dit is een barstje in het bot en dus een incomplete breuk. Het kan op meerdere plaatsen in het lichaam voorkomen. Botten raken door hoge belasting verzwakt en hierdoor kunnen kleine breukjes in de botstructuur ontstaan. Botten bestaan uit gemineraliseerd bindweefsel. Dit is een verbinding die het gemakkelijker maakt om ingescheurd bot te herstellen. Het lichaam kan namelijk beschadigd weefsel afbreken en opnieuw opbouwen. Bot is het enige weefsel dat kan herstellen zonder het ontstaan van een litteken. Als de impact echter continu of plotseling plaatsvindt als gevolg van overbelasting, is de schade groter dan het vermogen om dit te herstellen.
Bij wandelaars en hardlopers is een marsfractuur in het tweede middenvoetsbeentje de meest voorkomende. Dit bot is verbonden aan de grote teen. De grote teen zelf zal niet snel een breuk oplopen omdat hij steviger is dan de andere middenvoetsbeentjes. Het tweede middenvoetsbeentje is hier veel gevoeliger voor. Bij marathonlopers is een breuk in het bot van de binnenkant van de enkel typisch.
Kenmerken/ symptomen
De klachten beginnen vaak met lichte pijn. Erg verleidelijk om hiermee door te lopen dus. Vaak is de klacht in het begin uitsluitend aanwezig tijdens de activiteit, maar als je er langer mee door blijft lopen, ook na de activiteit. Soms is er een rode zwellig of verdikking te zien. In een vroeg stadium kan een marsfractuur niet herkend worden op een röntgenfoto.
Van alle hardloopblessures is tussen de 8-20% een marsfractuur. Ongeveer 80% van deze fracturen bevindt zich in de onderste extremiteit. Vaak komt hij voor in de voorvoet, scheenbeen, kuitbeen, bovenbeen, bekken, voetwortelbeentjes, of middenvoetsbeentjes.
Oorzaken/ ontstaan
Er zijn een aantal factoren die ervoor kunnen zorgen dat je sneller een marsfractuur krijgt:
- In de meeste gevallen is overbelasting de boosdoener. Te snel, te lange afstanden, te hoog tempo, te weinig rust. Dit geldt voor zowel de hardloper als de wandelaar.
- Osteoporose, oftewel botontkalking. De botten zijn gevoeliger voor hoge belasting en zullen dus sneller bezwijken bij overbelasting. Denk aan sporten waarbij je veel moet springen zoals volleybal of basketbal of die een herhaaldelijk karakter hebben zoals hardlopen en langeafstand wandelen.
- Vrouwen hebben een verhoogde kans op osteoporose. Menstruatie- en eetstoornissen kunnen ook een verhoogd risico veroorzaken.
- Slecht schoeisel. Een schoen met te weinig demping, zeker als er lange afstanden afgelegd worden. Lopen op een harde ondergrond zoals bijvoorbeeld asfalt is funest in combinatie met een te weinig dempende schoen.
- Overgewicht zorgt ervoor dat alle botten, spieren en pezen zwaarder belast worden.
- Afwijkende looppatronen, standafwijking van de voeten (hol-, knik-, of platvoeten) of beenlengte verschil.
- Atleten, militairen, dansers, of andere sporten met een hoog repetitief karakter of veel sprongvormen.
- Roken leidt tot een vertraagde genezing van botbreuken. Ook is er een grotere kans op complicaties en draagt het bij aan de het ontstaan van botontkalking.
- Een zwaar staand beroep.
- Al eerder een marsfractuur gehad hebben.
Wat kan je doen?
Ga bij twijfel altijd naar een sportarts of huisarts. Mogelijk is een röntgenfoto nodig om de ernst van de situatie te kunnen inschatten.
- Bij plotse pijn tijdens een activiteit kun je deze het best direct afbreken. Luister naar je lichaam en geef hem tijd om te herstellen. Vermijd voor een korte periode de activiteit die deze pijn heeft veroorzaakt. Je kunt de activiteit weer hervatten als je geen pijn meer hebt tijdens alternatieve inspanningen en als je drukt op de plaats van de breuk mag dit geen pijn meer doen.
- Hoe snel een marsfractuur herstelt hangt af van de breuk. Maar bijna elke breuk geneest, als je haar maar de tijd geeft. Merk je de breuk in een vroeg stadium op, dan duur het herstel tussen de 2-4 weken. Als dit pas in een gevorderd stadium geconstateerd wordt, duurt dit langer. Vergelijkbaar met een gewone breuk.
- Soms is tijdelijk kiezen voor een ander soort belasting slim. Je kunt de conditie op pijl houden, maar je geeft het lichaam rust om te kunnen herstellen. Denk bijvoorbeeld aan zwemmen of wielrennen.
Voorkomen?
- Bouw je trainingen goed en vooral niet te snel op.
- Bepaalde voettypes kunnen gebaat zijn bij het preventief dragen van steunzolen. En soms is dit verstandig om herhaling van een marsfractuur te voorkomen.
- Eet gevarieerd. Voedingsmiddelen zoals calcium, magnesium en vitamine D zijn belangrijk voor gezonde en sterke botten.
- Optimaliseer je looptechniek door het volgen van een looptraining. Het doen van spierversterkende oefeningen kan helpen de krachten op je botten te verlagen. Denk hierbij vooral aan oefeningen voor de voet-, scheenbeen-, en kuitspieren.
Laat je adviseren over het juiste schoeisel! Kies een schoen met voldoende demping en de juiste stabiliteit. Misschien is het zelfs verstandig om twee verschillende schoenen aan te schaffen.
